Gevangenissen

 De nieuwste weekcijfers laten opnieuw een pijnlijke waarheid zien: het aantal gedetineerden in onze gevangenissen blijft stijgen, en daarmee ook het aantal grondslapers . Mensen die hun nachtrust noodgedwongen op een matras op de koude vloer moeten doorbrengen, omdat er simpelweg geen plaats meer is in een bed. Dit is onmenselijk . Het gaat niet alleen om cijfers, het gaat om mensenlevens. Schending van rechten Voor het personeel: zij worden al maanden – zelfs jaren – blootgesteld aan een onhoudbare werkdruk . De overbevolking dwingt hen om dagelijks bovenmenselijke inspanningen te leveren in omstandigheden die steeds zwaarder worden. Hun welzijn en hun rechten als werknemer worden hierdoor ernstig aangetast. Voor de gedetineerden: het fundamentele recht op een humane detentie wordt dag na dag verder uitgehold. Slapen op de grond, gebrek aan privacy, gebrek aan ruimte en overvolle afdelingen zijn een regelrechte schending van hun basisrechten. Een alarmsignaal De ci...

 De regering kondigt graag forse investeringen aan in defensie . Dat klinkt indrukwekkend, maar uw veiligheid begint niet enkel met straaljagers of militaire missies. Ze begint veel dichter bij huis: in onze Belgische gevangenissen . Overbevolking tast veiligheid aan Vandaag kreunen onze gevangenissen onder structurele overbevolking . Te veel gedetineerden worden samengepakt in instellingen die al lang hun limiet hebben bereikt. Dat leidt tot onhoudbare situaties: grondslapers, een tekort aan personeel en omstandigheden die re-integratie onmogelijk maken. Re-integratie als sleutel Echte veiligheid betekent ook dat gedetineerden na hun straf klaarstaan om terug te keren naar de samenleving . Zonder begeleiding of toekomstperspectief neemt de kans op herval alleen maar toe. Een gevangenis die ruimte biedt voor re-integratie is geen luxe, maar een noodzaak voor duurzame veiligheid. Investeer waar het telt Veiligheid gaat dus verder dan investeren in defensie. Het vraagt om voldo...

 Geachte heer minister, Reeds eerder publiceerden wij een open brief waarin wij u vroegen om dringend werk te maken van de problematiek van geïnterneerden in onze instellingen. Tot op heden hebben wij hierop geen antwoord mogen ontvangen, noch enige concrete stappen kunnen vaststellen die een oplossing bieden voor deze schrijnende situatie. De noodzaak is nochtans duidelijk: het is essentieel dat er alles in het werk wordt gesteld om snel werk te maken van de doorstroming van geïnterneerden uit de gevangenissen naar de gepaste instellingen. Enkel daar kunnen zij de gespecialiseerde zorg en begeleiding krijgen die hen toekomt en die noodzakelijk is om hun situatie te verbeteren. Met de huidige overbevolking in de gevangenissen zijn het precies deze kwetsbare mensen die het hardst te lijden hebben. Overbevolking betekent minder mogelijkheden op verzorging, minder begeleiding en een verdere aantasting van hun rechten en welzijn. Wij doen daarom nogmaals een dwingend beroep op u, m...

  Heb je er al eens bij stilgestaan hoe het zou voelen als men jou opsluit in een cel die eigenlijk maar voorzien is voor één persoon, maar waar je met twee of zelfs drie moet samenleven? Stel je voor dat jij de ongelukkige bent die geen bed heeft, maar noodgedwongen op een dunne matras op de koude vloer moet slapen. Of dat je je maaltijd moet nemen op het toilet, omdat er simpelweg geen plaats is om samen rond de tafel te zitten. Voor velen lijkt dit ondenkbaar, maar dit is de dagelijkse realiteit in onze Belgische gevangenissen . Overbevolking leidt tot mensonwaardige omstandigheden, zowel voor gedetineerden als voor het personeel dat dag in dag uit moet instaan voor veiligheid en orde. De gevolgen zijn ernstig. Personeelsleden ervaren een torenhoge werkdruk. Ze hebben nauwelijks de tijd en de middelen om te doen waar detentie eigenlijk ook om zou moeten draaien: mensen voorbereiden op hun terugkeer in de maatschappij. In plaats daarvan worden ze geconfronteerd met agressie, ...

  Ondanks de invoering van de noodwet , die een antwoord moest bieden op de acute overbevolking in de Belgische gevangenissen , stelt het VSOA met grote bezorgdheid vast dat de situatie nog steeds verergert. Waar vorige week nog 302 gedetineerden noodgedwongen op de grond moesten slapen, is dat aantal vandaag gestegen tot 326. Deze cijfers tonen aan dat de noodwet hoogstens een pleister op een houten been is. De structurele problemen – te weinig capaciteit, een aanhoudend personeelstekort en een gebrek aan doeltreffend beleid – blijven overeind. Terwijl de regering maatregelen aankondigt, moeten onze penitentiaire collega’s dagelijks de gevolgen dragen: onmenselijke omstandigheden voor de gedetineerden én onhoudbare werkdruk voor het personeel. De huidige toestand is niet alleen een schending van de menselijke waardigheid, maar brengt ook de veiligheid binnen de gevangenissen ernstig in het gedrang. Overbevolkte cellen leiden tot spanningen, verhoogde agressie en nog meer dru...

 De uitdagingen waarmee Justitie vandaag geconfronteerd wordt, zijn groter dan ooit. Onze gevangenissen zijn overbevolkt, het personeel staat onder immense druk en de verlofachterstand is torenhoog. Ondanks deze realiteit blijven de middelen die voorzien worden ontoereikend. Het is duidelijk: wie veiligheid ernstig neemt, moet ook bereid zijn om daarin te investeren. Meer personeel is onmisbaar In de gevangenissen worden de gevolgen van het tekort aan personeel elke dag zichtbaar. Penitentiair personeel moet niet alleen instaan voor de veiligheid en orde binnen de instellingen, maar ook voor begeleiding en re-integratie van gedetineerden . Met de huidige bezetting is dit een onmogelijke opdracht. Er moeten dringend extra aanwervingen komen, niet alleen om de druk te verlichten, maar ook om het werk menselijk en duurzaam te houden. De verlofachterstand aanpakken De verlofachterstand van duizenden dagen is het stille bewijs van een systeem dat kraakt onder de last. Personeel d...

 In België geldt opsluiting nog steeds als dé straf bij criminaliteit. Wie veroordeeld wordt, komt in de meeste gevallen terecht achter de tralies. Maar is dit altijd de juiste oplossing? De gevangenis wordt vaak gezien als een middel om de maatschappij te beschermen en orde te bewaren. Toch stelt men zich steeds vaker de vraag of loutere opsluiting wel bijdraagt aan echte veiligheid. De cijfers tonen een andere realiteit: gevangenissen zijn overbevolkt, het personeel kreunt onder de druk en de kans op herval blijft groot. Straffen of herstellen? Een straf moet niet alleen een vergelding zijn, maar ook perspectief bieden op herstel en re-integratie. In ons huidig systeem ligt de nadruk nog te vaak op het opsluiten en niet op het begeleiden naar een nieuw begin. De vraag is of we met deze aanpak niet vooral problemen doorschuiven naar de toekomst. Alternatieven in zicht In verschillende landen wordt al langer geëxperimenteerd met alternatieve straffen, herstelrecht, detentiehui...

 De cijfers spreken voor zich: onze gevangenissen tellen 13.437 gedetineerden , terwijl er ruimte is voor 11.200 plaatsen — een overbevolking van 18% . Dat vertaalt zich naar 302 grondslapers : mensen die moeten slapen op de vloer omdat er geen bed beschikbaar is. Dit is geen abstract probleem. Het raakt fundamentele mensenrechten , de veiligheid van gedetineerden en — evenzeer — de fysieke en mentale gezondheid van het gevangenispersoneel dat elke dag met deze realiteit geconfronteerd wordt. Personeel dat: onder enorme werkdruk functioneert; moet toezien op orde en veiligheid in overbevolkte ruimtes; vaker geconfronteerd wordt met (dreigende) incidenten en agressie ; minder gelegenheid heeft om re-integratie en individuele begeleiding te bieden. Statement van VSOA “Wij vinden de huidige situatie meerdere keren onhoudbaar. Met 18% overbevolking en honderden grondslapers is de grens van humane detentie overschreden. De vraag die wij als vakbond ons stellen is...

 Het penitentiair personeel staat al jarenlang onder grote druk. Hun taken gaan veel verder dan enkel instaan voor de veiligheid binnen de muren van de gevangenis . Zij zijn immers ook een eerste aanspreekpunt voor gedetineerden, luisteren naar hun problemen en proberen in de mate van het mogelijke oplossingen te zoeken. Bovendien spelen zij een essentiële rol in de re-integratie van gedetineerden : ze begeleiden, motiveren en wijzen hen de weg naar een leven buiten de criminaliteit . Die verantwoordelijkheid is enorm. Elke dag opnieuw dragen deze medewerkers de zware opdracht om orde en veiligheid te bewaren, maar tegelijk ook menselijkheid en kansen te bieden aan wie een straf uitzit. En dat gebeurt in omstandigheden die vaak allesbehalve ideaal zijn. De realiteit van vandaag is dat veel gevangenissen kampen met structurele overbevolking. Een overvolle instelling maakt het onmogelijk om elke gedetineerde de juiste opvolging en begeleiding te geven. Daarbovenop komt het structu...

 Wanneer er gesproken wordt over de gevangenissen in ons land, ligt de nadruk vaak op de gedetineerden , de infrastructuur of de structurele problemen zoals overbevolking en personeelstekorten. Maar er is nog een groep die vaak vergeten wordt: het penitentiair personeel . Zij zijn het kloppend hart van het gevangeniswezen , maar tegelijk ook mensen van vlees en bloed, met hun sterktes en zwaktes, net zoals iedereen. Het is belangrijk om te erkennen dat ook zij menselijke fouten kunnen maken. Het werk in een gevangenis is bijzonder zwaar: lange shiften, hoge werkdruk, de voortdurende spanning en het risico op agressie of conflicten. Geen enkele andere werkplek vraagt zo’n constante waakzaamheid en tegelijk zoveel menselijkheid. Toch stellen de meeste penitentiaire beambten alles in het werk om hun job naar eer en geweten uit te voeren. Zij zorgen voor orde en veiligheid, maar vaak ook voor een luisterend oor, een geruststellend woord of een klein gebaar dat een wereld van versch...

 De recente verontruste informatie over mogelijke corrupte praktijken in de gevangenissen, waarbij ook penitentiair beambten genoemd worden, slaat in als een bom. VSOA wil in de eerste plaats benadrukken dat de overgrote meerderheid van het personeel niets te verwijten valt . Penitentiair beambten zetten zich dag in dag uit in om, vaak onder moeilijke omstandigheden, hun job naar eer en geweten uit te voeren. Het is een basisprincipe van onze rechtsstaat dat iedereen onschuldig is tot het tegendeel bewezen is . Dat geldt ook voor ons gevangenispersoneel. VSOA waarschuwt dan ook voor snelle veroordelingen in de publieke opinie. Het beeld van een hele beroepsgroep mag niet bezoedeld worden door het mogelijke wangedrag van een enkeling. Tegelijk is het duidelijk dat het penitentiair personeel niet immuun kan zijn voor de enorme druk waaronder het dagelijks moet werken: structureel personeelstekort , overbevolking , agressie, en een overheid die vaak te laat of te weinig ingrijpt. ...

 Binnen het debat over detentie wordt de laatste jaren vaak gesproken over detentiehuizen . Het idee klinkt aantrekkelijk: kleinschalige instellingen , minder gedetineerden per locatie, begeleiding op maat en een grotere kans op re-integratie. Vanuit VSOA erkennen we dat dit concept in theorie heel wat menselijker en efficiënter kan zijn dan de overvolle en onderbemande gevangenissen waarmee wij dagelijks geconfronteerd worden. Detentiehuizen: kansen en verwachtingen Een detentiehuis zou kunnen zorgen voor: Meer opvolging per gedetineerde : met kleine groepen kan begeleiding op maat echt vorm krijgen. Minder spanningen : kleinschaligheid maakt het makkelijker om orde en veiligheid te bewaren. Meer focus op re-integratie : begeleiding rond werk, verslaving of psychische problemen kan beter georganiseerd worden. Dit sluit aan bij onze overtuiging dat een straf niet enkel gaat om opsluiten, maar ook om voorbereiden op een veilige terugkeer in de samenleving . Maar zon...

 De alarmkreten over de overbevolking in onze gevangenissen klinken steeds luider, en niet alleen bij het personeel . Ook de directies zelf staan vandaag met de handen in het haar. Waar moeten ze nog met hun mensen naartoe, als elke cel al lang dubbel bezet is? Geen plaats meer in strafcellen Een van de meest pijnlijke gevolgen van deze structurele overbevolking is dat er zelfs geen plaats meer is in de strafcellen . Dat maakt het voor directies en leidinggevenden onmogelijk om een degelijke interne orde te handhaven. Overtredingen binnen de muren blijven vaak zonder de nodige sancties, niet omdat men niet wil optreden, maar simpelweg omdat er geen ruimte meer is. Dit tast de geloofwaardigheid van de sanctiemechanismen aan en zorgt voor nog meer spanningen in de gevangenissen. Noodwet schiet tekort De recent ingevoerde noodwet moest soelaas brengen, maar ook die blijkt in de praktijk tekort te schieten. Het aantal gedetineerden blijft hoog, en de druk op personeel én direc...