Gevangenissen

 Wat ooit begon als een veelbelovend alternatief voor klassieke gevangenissen, lijkt nu te bezwijken onder de druk van de realiteit. Detentiehuizen — kleinschalige instellingen bedoeld voor kortgestrafte gedetineerden met een laag risicoprofiel — verliezen hun oorspronkelijke doel uit het oog. De oorzaak? Overbevolking, gebrekkige screening en een nijpend personeelstekort.  Van visie naar vervaging Detentiehuizen zijn ontworpen om resocialisatie te bevorderen. Door een mensgerichte aanpak, nauwe begeleiding en een minder repressieve omgeving zouden gedetineerden sneller kunnen re-integreren in de samenleving. Maar in de praktijk blijkt deze visie steeds moeilijker te realiseren. Door de overbevolking in reguliere gevangenissen worden detentiehuizen nu ook ingezet voor mensen met langere straffen of een hoger risicoprofiel. De screening die moet garanderen dat enkel geschikte profielen worden toegelaten, is verzwakt. Hierdoor ontstaat een mismatch tussen het type gedetineerde e...

 Wat ooit uitzonderlijk was, is nu dagelijkse kost: gedetineerden die op de grond moeten slapen. Week na week sneuvelt het record, en de cijfers zijn ronduit schrijnend. De overbevolking in onze gevangenissen bereikt een nieuw dieptepunt — niet alleen voor de gedetineerden, maar ook voor het personeel dat de situatie amper nog onder controle krijgt.  Overbezetting = onveiligheid Een gevangenis hoort een gecontroleerde, veilige omgeving te zijn. Maar wanneer cellen worden volgestouwd en matrassen op de grond de norm worden, verdwijnt die veiligheid. Brandroutes raken geblokkeerd, spanningen tussen gedetineerden lopen op, en het risico op incidenten stijgt met de dag. Voor het personeel betekent dit werken in een omgeving waar de stress constant aanwezig is — fysiek én mentaal.  Structurele oplossingen blijven uit Al jaren wordt er gesproken over capaciteitsuitbreiding, snellere procedures en alternatieve straffen. Maar de realiteit is dat er weinig verandert. De overbevolk...

 In een opvallende zet heeft de federale regering het gevangenispersoneel en de directies verboden om het logo en de slogan “Justitie wankelt. Overbevolking is onveilig, vandaag voor ons, morgen voor u” nog langer te gebruiken in hun officiële communicatie. Deze maatregel komt er na een reeks acties waarbij gevangenisdirecteurs en personeel de alarmbel luidden over de onhoudbare overbevolking in Belgische gevangenissen. In plaats van inhoudelijk op de noodkreet in te gaan, kiest de regering ervoor om het visuele symbool van protest het zwijgen op te leggen. Een noodkreet die niet gehoord wordt Begin oktober schreven gevangenisdirecteurs een open brief waarin ze waarschuwden dat de situatie in de Belgische gevangenissen niet langer werkbaar is. De overbevolking leidt tot onveilige omstandigheden, zowel voor personeel als gedetineerden. Als protest werd een krachtig logo ontworpen: een wankelende Vrouwe Justitia op een stapel matrassen, met de bijhorende slogan. Dit beeld werd opgen...

   Overbevolking loopt uit de hand De Belgische gevangenissen tellen momenteel ruim 13.250 gedetineerden , terwijl de capaciteit slechts 11.098 plaatsen bedraagt. Dat betekent een overbezetting van bijna 20% . De afgelopen maand kwamen daar nog eens 42 extra grondslapers bij — gedetineerden die noodgedwongen op de vloer slapen, vaak in overvolle cellen met twee of drie anderen. VSOA: “Personeel op het tandvlees” Eddy De Smedt van de liberale vakbond VSOA waarschuwt dat het personeel “op het tandvlees loopt”. Hij hekelt het gebrek aan daadkracht van de overheid en noemt de situatie “onhoudbaar en gevaarlijk”. Volgens hem is het niet alleen een kwestie van logistiek, maar ook van veiligheid: “Als je mensen in zulke omstandigheden laat werken, krijg je uitval, burn-outs en uiteindelijk een instorting van het systeem.” De Smedt vraagt ook de onmiddellijke stopzetting van sancties tegen gedetineerden die weigeren een grondslaper in hun cel toe te laten. “Het is onmenselijk om me...

 Elke dag opnieuw wordt de basiswet in onze gevangenissen met voeten getreden. Gedetineerden zitten met te veel op een cel, personeel werkt onder ondraaglijke druk, en beleidsmakers blijven vasthouden aan lange- en middellang termijnplannen die de realiteit van vandaag negeren. De situatie is niet langer houdbaar — en het is tijd dat we dat luid en duidelijk zeggen.  Personeel en gedetineerden aan hun limiet De overbevolking in Belgische gevangenissen is geen nieuw probleem, maar het is wel een acuut probleem. Penitentiair personeel kampt met burn-outs, agressie, en een schrijnend gebrek aan ondersteuning. Gedetineerden leven in omstandigheden die de menselijke waardigheid ondermijnen. De stress, frustratie en onveiligheid nemen toe — en dat is een recept voor chaos. Nieuwe gevangeniscapaciteit wordt aangekondigd alsof het een wondermiddel is. Maar muren zonder mensen zijn geen oplossing. Zonder voldoende personeel om veiligheid, begeleiding en zorg te garanderen, zijn nieuwe ...

 De situatie in onze gevangenissen is alarmerend. Dag na dag worden penitentiaire medewerkers geconfronteerd met een onhoudbare realiteit: overbevolkte instellingen, structureel personeelstekort, en een werkdruk die elke grens overschrijdt. Het resultaat? Een stijgende uitval door ziekte, uitgeputte teams, en een systeem dat op instorten staat.  Geen tijd meer voor excuses De VSOA roept met klem op tot onmiddellijke actie. We hebben geen boodschap aan hoe de overbevolking is ontstaan. We willen geen academische discussies over de wenselijkheid van extra capaciteit. Wat wij nodig hebben, zijn oplossingen die werken – nu, niet morgen .  Overbevolking + personeelstekort = crisis In sommige instellingen overschrijdt de bezettingsgraad al maanden de 150%. Medewerkers draaien dubbele shiften, zonder uitzicht op versterking. Nieuwe collega’s zijn schaars, terwijl ervaren krachten afhaken door burn-out of langdurige ziekte. Dit is geen kwestie van ‘even doorbijten’. Dit is een st...

  VSOA-Gevangenissen vraagt zich af hoe lang gaat onze Belgische justitie nog ingaan tegen de Europese regels van de opsluiting gedetineerden? Volgens Europese normen moet de opsluiting van een gedetineerde menswaardig zijn en voldoen aan fundamentele mensenrechten, zoals vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Hier zijn de belangrijkste eisen en principes waaraan detentie volgens Europa moet voldoen: ⚖️ Juridische Grondslagen Artikel 3 EVRM: Verbiedt foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. Dit geldt ook voor detentieomstandigheden. Artikel 5 EVRM: Waarborgt het recht op vrijheid en veiligheid. Opsluiting mag alleen plaatsvinden onder wettelijk vastgelegde voorwaarden. Artikel 8 EVRM: Beschermt het recht op privéleven, wat ook in detentie gerespecteerd moet worden. 🏛️ Minimale Detentievoorwaarden Volgens het Europees Comité ter voorkoming van foltering (CPT) en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) gelden ...

 Op de Dag van de Geestelijke Gezondheidszorg richt VSOA-FGGA een dringende oproep aan beleidsmakers en de samenleving: stop met het opsluiten van geïnterneerden in gevangenissen . Deze mensen hebben nood aan zorg, niet aan straf.  Dubbele straf voor kwetsbare mensen In België verblijven momenteel meer dan 1000 geïnterneerden in gevangenissen. Dat zijn mensen die een misdrijf pleegden maar door een psychische aandoening ontoerekeningsvatbaar werden verklaard. In plaats van aangepaste behandeling krijgen ze een cel. Volgens Eddy De Smedt , secretaris van VSOA-FGGA, is dit een schrijnende realiteit: “Deze mensen zijn hier niet mee geholpen. Wat ze nodig hebben is zorg, geen straf.” Het opsluiten van geïnterneerden in een penitentiaire omgeving betekent een dubbele bestraffing : enerzijds voor hun daden, anderzijds voor hun ziekte. Dit druist in tegen de principes van rechtvaardigheid én tegen de fundamentele mensenrechten.  Zorg in plaats van opsluiting VSOA-FGGA pleit voo...

 In de schaduw van hoge muren en gesloten deuren werken duizenden mensen in onze Belgische gevangenissen met een toewijding die zelden het daglicht ziet. Bewakers, administratief personeel, zorgverleners en begeleiders staan elke dag paraat in omstandigheden die steeds moeilijker worden. Overbevolking, personeelstekorten en een groeiende complexiteit van detentie maken hun werk niet alleen zwaar, maar soms ronduit ondraaglijk. 💔 Een systeem onder druk De cijfers liegen er niet om: veel Belgische gevangenissen zitten ver boven hun capaciteit. Dat betekent niet alleen minder ruimte voor gedetineerden, maar ook meer stress, meer conflicten en een hogere werkdruk voor het personeel. Tegelijkertijd kampen we met een nijpend tekort aan medewerkers. Shifts worden opgevuld met overuren, rustmomenten verdwijnen, en de mentale belasting stijgt. Toch geven deze mensen elke dag het beste van zichzelf. Ze zorgen voor veiligheid, menselijkheid en orde in een omgeving die vaak allesbehalve eenvo...

 De Minister van Justitie en de Minister van Asiel en Migratie trekken deze week naar de Balkanlanden op zoek naar gevangenissen die gehuurd kunnen worden of naar locaties waar eventueel nieuwe instellingen kunnen worden gebouwd. De reden is duidelijk: de overbevolking in de Belgische gevangenissen is onhoudbaar. Met meer dan 13.000 gedetineerden en honderden mensen die nog wachten op effectieve plaatsing, barst het systeem uit zijn voegen. Maar in plaats van te investeren in duurzame en structurele oplossingen binnen ons eigen land, kiest men voor een snelle en symbolische uitweg: het verplaatsen van het probleem naar het buitenland. Een politiek signaal, geen oplossing. De huidige crisis in de gevangenissen is niet enkel een kwestie van ruimte, maar van visie. Overbevolking, personeelstekorten, infrastructuur die op instorten staat, en een re-integratiebeleid dat nauwelijks kan functioneren — dit zijn problemen die men niet oplost door gevangenen over de grenzen te sturen. Ech...

 Volgens de meest recente cijfers slapen vandaag 410 gedetineerden op de grond — enkel op een matras. Het totaal aantal gedetineerden loopt ondertussen op tot bijna 13.500 , wat opnieuw een record betekent. De situatie in onze gevangenissen is niet langer houdbaar. De overbevolking zorgt voor een kettingreactie van problemen: een torenhoge werkdruk, uitputting bij het personeel, veiligheidsrisico’s en een totaal gebrek aan menswaardige omstandigheden. Voor directies en personeelsleden wordt het steeds moeilijker om hun werk naar behoren uit te voeren. Voor de gedetineerden betekent het een schending van hun recht op humane detentie. Het is duidelijk: de grens is bereikt. De opeenstapeling van crisissen binnen het gevangeniswezen vraagt om dringende maatregelen , niet om plannen op lange termijn die pas over jaren effect hebben. 💙 VSOA Justitie eist dat de bevoegde beleidsmakers nu verantwoordelijkheid nemen. De tijd van beloftes is voorbij — het is tijd om te handelen. VS...

 Een samenleving die zichzelf rechtvaardig wil noemen, moet ook de manier waarop zij haar strafuitvoering organiseert onder de loep durven nemen. In België spreekt men vaak over “humane detentie”, over re-integratie en het belang van tweede kansen. Maar hoe geloofwaardig zijn die woorden wanneer justitie de eigen basiswet gevangeniswezen niet respecteert, Europese wetgeving negeert en veroordeeld wordt door internationale instanties? De basiswet voorziet in duidelijke regels rond leefomstandigheden, re-integratie, recht op menselijke waardigheid en toegang tot begeleiding. In de praktijk zien we echter een totaal andere realiteit: overvolle cellen, grondslapers, een tekort aan personeel en een systeem dat re-integratie enkel op papier waarmaakt. Europese veroordelingen volgen elkaar op, maar structurele oplossingen blijven uit. Hoe kan men verwachten dat gedetineerden “leren uit hun fouten” of zich voorbereiden op een succesvolle terugkeer in de maatschappij, als ze dagelijks erv...

  De gevangenisdirecties en het personeel staan vandaag met water tot aan de lippen. De overbevolking in onze gevangenissen hakt er zwaar op in: te weinig cellen, te weinig personeel en een structureel tekort aan middelen maken een menswaardige en veilige detentie onmogelijk. De gevolgen zijn voelbaar op alle niveaus. Directies zien hun instellingen steeds verder uit balans raken, terwijl het personeel onder extreme druk werkt en geconfronteerd wordt met agressie, burn-out en een onhaalbare werkdruk. Gedetineerden zitten vaak in omstandigheden die niet in overeenstemming zijn met de basiswet en Europese verdragen. De barsten zijn al duidelijk zichtbaar. Justitie wankelt en het vertrouwen van zowel personeel als samenleving brokkelt af. Wachten tot het systeem volledig instort is geen optie. Structurele veranderingen zijn nodig – en wel nú. Overbevolking is niet enkel een probleem voor wie vandaag achter de gevangenismuren werkt of verblijft. Het is een gevaar voor de hele samenlevi...

 De directies van onze Belgische gevangenissen trekken aan de alarmbel. Zij voeren actie tegen de structurele overbevolking waarmee ons gevangeniswezen al jarenlang worstelt. Het is hoog tijd dat de politieke verantwoordelijken hun verantwoordelijkheid opnemen en werk maken van echte oplossingen in plaats van pleisters te kleven op een etterende wonde. Schending van de rechten van gedetineerden De situatie in de gevangenissen is schrijnend. Gedetineerden worden vaak opgesloten in te kleine cellen, waardoor de basiswet inzake detentie niet kan worden nageleefd. België werd al meermaals veroordeeld door Europese instanties wegens onmenselijke en onwaardige detentieomstandigheden. Een humane strafuitvoering is een basisrecht, geen gunst. Onhoudbare werkdruk voor het personeel Ook voor het gevangenispersoneel zijn de gevolgen dramatisch. De overbevolking en het chronisch tekort aan collega’s zorgen voor een torenhoge werkdruk. Dagelijks worden personeelsleden geconfronteerd met agr...