Detentiehuizen: Een goed idee dat dreigt te ontsporen

 Wat ooit begon als een veelbelovend alternatief voor klassieke gevangenissen, lijkt nu te bezwijken onder de druk van de realiteit. Detentiehuizen — kleinschalige instellingen bedoeld voor kortgestrafte gedetineerden met een laag risicoprofiel — verliezen hun oorspronkelijke doel uit het oog. De oorzaak? Overbevolking, gebrekkige screening en een nijpend personeelstekort.

 Van visie naar vervaging

Detentiehuizen zijn ontworpen om resocialisatie te bevorderen. Door een mensgerichte aanpak, nauwe begeleiding en een minder repressieve omgeving zouden gedetineerden sneller kunnen re-integreren in de samenleving. Maar in de praktijk blijkt deze visie steeds moeilijker te realiseren.

Door de overbevolking in reguliere gevangenissen worden detentiehuizen nu ook ingezet voor mensen met langere straffen of een hoger risicoprofiel. De screening die moet garanderen dat enkel geschikte profielen worden toegelaten, is verzwakt. Hierdoor ontstaat een mismatch tussen het type gedetineerde en de infrastructuur van het detentiehuis — met alle gevolgen van dien.

Personeel aan het einde van hun Latijn

Alsof dat nog niet genoeg is, kampen ook detentiehuizen met een ernstig personeelstekort. Begeleiders, maatschappelijk werkers en penitentiair personeel staan onder immense druk. De werkdruk stijgt, de veiligheid komt in het gedrang en de kwaliteit van begeleiding holt achteruit.

Het water staat hen aan de lippen. Zonder voldoende personeel is het onmogelijk om de individuele aanpak te garanderen die detentiehuizen uniek maakt. Wat overblijft is een uitgeklede versie van het oorspronkelijke concept — een gevangenis in miniatuur, maar zonder de middelen om haar taak naar behoren uit te voeren.

Tijd voor heroriëntatie

Als we willen dat detentiehuizen hun maatschappelijke rol blijven vervullen, is een herziening van het beleid noodzakelijk:

• Strikte screening moet opnieuw de norm worden, zodat enkel geschikte profielen worden toegelaten.

• Investeringen in personeel zijn cruciaal: zonder voldoende en goed opgeleid personeel is elke visie gedoemd te mislukken.

• Duidelijke grenzen tussen detentiehuizen en klassieke gevangenissen moeten bewaakt worden, zodat het concept niet verder verwatert.

Detentiehuizen kunnen een waardevolle schakel zijn in een humaan en effectief strafbeleid. Maar dan moeten we durven erkennen dat het huidige systeem kraakt in zijn voegen — en dat er dringend actie nodig is.