“Straffen omdat je geen grondslaper wil? Een gevaarlijke realiteit in de gevangenis van Gent”

 In de Gentse gevangenis dreigt de overbevolking niet alleen het personeel te verpletteren, maar nu ook het laatste greintje menselijke waardigheid bij de gedetineerden te doen verdwijnen. Nieuwe signalen wijzen erop dat gevangenen die weigeren een zogenaamde grondslaper op hun cel te nemen, disciplinair worden gestraft. Wat jarenlang een tijdelijke noodoplossing moest zijn, is uitgegroeid tot een structurele wantoestand met gevaarlijke gevolgen voor zowel personeel als gedetineerden.

Wat is een grondslaper?

Een grondslaper is een gedetineerde zonder eigen bed, die op een matras op de vloer moet slapen – vaak in een cel die al te klein is voor twee personen. De term klinkt onschuldig, maar in realiteit gaat het over mensen die hun dagen en nachten moeten doorbrengen in uiterst onveilige en onmenselijke omstandigheden.

Gedetineerden gestraft voor “weigering”

Recent kregen we verontrustende meldingen binnen: wie in de gevangenis van Gent weigert om een derde persoon op de cel te nemen, krijgt een tuchtmaatregel opgelegd. Dit kan gaan van het verlies van bepaalde rechten tot zelfs opsluiting in een strafcel. Straf, dus, voor wie de basisveiligheid op zijn eigen cel probeert te bewaken. Een kafkaiaanse situatie waarin slachtoffers van een falend systeem worden afgeschilderd als dwarsliggers.

Onveilig voor iedereen

Voor het personeel betekent dit een extra spanningsveld. Want wanneer de celdeuren dichtgaan en drie mensen — soms van verschillende achtergronden, met psychische of verslavingsproblemen — in een veel te kleine ruimte opgesloten zitten, neemt het risico op agressie, geweld of crisissituaties dramatisch toe.

Bovendien zadelt dit systeem gevangenispersoneel op met extra tuchtprocedures, spanningen op afdelingen en een ethisch dilemma dat in een moderne rechtsstaat niet thuishoort.

Structurele crisis

Het bestraffen van wie geen grondslaper wil is het symptoom van een bredere crisis: overbevolking, onderbezetting en het gebrek aan investeringen in een detentiebeleid dat inzet op menselijkheid én veiligheid. In plaats van het probleem bij de individuele gedetineerde te leggen, zouden we moeten inzetten op:

• Minder gebruik van voorlopige hechtenis voor niet-gewelddadige feiten

• Alternatieve straffen en detentiehuizen met goede begeleiding

• Snelle investering in bijkomend personeel en infrastructuur

• Respect voor basisrechten, ook achter de gevangenismuren

VSOA zegt: genoeg is genoeg

Als vakbond kunnen we niet toekijken hoe zowel het personeel als de gedetineerden de tol betalen van politieke stilstand. Het bestraffen van gedetineerden omdat ze niet akkoord gaan met een grondslaper is een nieuwe bodem in een systeem dat al op instorten staat. We roepen de bevoegde minister op om deze praktijken onmiddellijk stop te zetten en eindelijk te zorgen voor structurele oplossingen.

De gevangenis is geen plaats waar mensen moeten breken — noch wie er verblijft, noch wie er werkt.