Schrijnende omstandigheden in onze gevangenissen: een systeem op de rand van de afgrond

 Wie vandaag een voet binnen zet in een Belgische gevangenis, komt niet in een omgeving terecht waar orde, rust en re-integratie centraal staan. Integendeel. De realiteit is er één van overbevolkte cellen, uitgeput personeel en mensen die letterlijk op de grond moeten slapen. Dit is geen tijdelijke crisis. Dit is een structureel probleem dat al jaren aansleept.

De cijfers liegen er niet om: steeds meer gedetineerden, steeds minder ruimte, steeds meer spanningen. Cellen ontworpen voor één persoon worden vaak gedeeld met twee of zelfs drie mensen. Hygiëne is ondermaats, toegang tot medische zorg is beperkt en basisrechten staan onder druk. Dat zijn de feiten, vandaag, in een modern Europees land.

En dan zwijgen we nog over het personeel. Penitentiair beambten draaien dubbele shiften, kampen met burn-outs en zien dagelijks hoe het systeem faalt. Ze willen hun job naar eer en geweten doen, maar botsen op een muur van onmogelijke werkomstandigheden en een gebrek aan erkenning. Het is niet verwonderlijk dat vacatures moeilijk ingevuld raken en het verloop hoog is.

Overbevolking heeft ook een menselijke tol. Detentie zou in principe de voorbereiding moeten zijn op terugkeer in de samenleving. Maar hoe kan dat, wanneer mensen maandenlang in overvolle en uitzichtloze omstandigheden moeten leven? Wanneer er geen plaats is voor opleiding, begeleiding of een zinvolle daginvulling?

De schuld ligt niet bij de cipiers, niet bij de directies, niet bij de gedetineerden. De kern van het probleem is politiek. Wat ontbreekt, is visie. Wat ontbreekt, is durf. Er zijn structurele maatregelen nodig: meer personeel, investering in alternatieve straffen, en vooral een kordaat beleid dat preventie en re-integratie ernstig neemt.

We kunnen niet blijven toekijken. Wat er zich vandaag afspeelt in onze gevangenissen, is een schandvlek op onze rechtsstaat.

Het is tijd om wakker te worden. Tijd om te kiezen voor menswaardigheid. Tijd om te kiezen voor een gevangenisbeleid dat werkt — voor iedereen.